حملات شیمیایی به مناطق کردستان – 1988

    حملات شیمیایی به مناطق کردستان – 1988

 یکی از سیاهترین جنایات تاریخ دولت عراق در زمان رژیم بعث و از موثرترین سلاحهای که برای از بین بردن کردها استفاده کرد، سلاح های شیمیایی بود که در سال 1925 بر اساس کنوانسیون ژنو ممنوع اعلام شدە بود. 
پروتکل ژنو (به انگلیسی: Geneva Protocol ) یا کنوانسیون ژنو یا قانون ژنو، قانونی برای منع استفاده از موادی در جنگ است که باعث خفگی و مسموم ساختن و گازهای دیگر که در این رده قرار می‌گیرند و منع جنگ‌های باکتریولوژیکی، نوشته شده‌ است. این قانون در 17 ژوئن سال 1925 به تصویب رسیده و در 8 فوریه 1928 اعمال شده است کە در آن استفاده از سلاح های شیمیایی به هر نحوی ممنوع است. دولت عراق از سال 1931 به عضویت پروتکل 1925 ژنو درآمد و البته این شرط را لحاظ کرده بود که در صورت استفاده‌ اولیه از سلاح‌های شیمیایی توسط طرف متخاصم مقابل، خود را ملزم به پروتکل نخواهد دانست. ولی خود شروع کنندە استفادە از سلاحهای شیمیایی شد.
 دولت عراق همواره تصمیمات جامعه جهانی را زیر پا گذاشته و به هیچ اصول بین المللی گوش نداده و از ارتکاب جنایات علیه بشریت دریغ نکرده و حتی مقامات و مقامات ارشد این رژیم استفاده از این سلاح ها را انکار نکرده اند. آنها استفاده از سلاح های بزرگتر و مخرب تر را مشروع دانسته اند، در اصل دولت عراق در اوایل دهه‌ 1970 فعالیت‌های تحقیقاتی خود را در ارتباط با توسعه‌ سلاح‌های شیمیایی آغاز کرد و در سال 1982بە بهرەبرداری از آن رسید و  قادر بوده انواع مختلف عوامل شیمیایی شامل عوامل تاول‌زا (گاز خردل) و عوامل اعصاب (گاز توبان، گاز سارین و گاز وی‌ایکس) را تولید کند. و از آن در طول جنگ با ایران و علیە مردم کرد  در طی سالهای 1984- 1988استفادە نمود.
اسناد زیادی در زمان رژیم بعث صادر شده است که از نسل کشی مردم کرد صحبت می کند، از جمله اسناد حمله شیمیایی به کردستان. با توجه به اسناد رژیم بعث و شاهدان این جنایت، در اینجا می خواهیم روزها، ماه ها و سال های بمباران شیمیایی مناطق و اماکن کردستان را به تفصیل مشخص کنیم.
  اما به دلیل عدم ثبت لحظه حملات شیمیایی، متاسفانه تعداد قربانیان دقیقا مشخص نیست، اما تمام تلاش خود را برای ادامه پیگیری انجام داده ایم. این نیاز به تلاش و زمان دارد
ما تا زمانی که یک پایگاه داده جامع در این مورد نداشته باشیم تسلیم نخواهیم شد. رژیم بعث همانطور که قبلاً اشاره کردیم دستور استفاده از سلاح شیمیایی را به بالاترین مقام آن زمان صدام حسین علیه مردم کرد داده بود و به نیروهای مسلح خود در جنگ با ایران چراغ سبز نشان داده بود. مردم کرد سهم بزرگی از حملات شیمیایی سال 1988 را متحمل شدند.

در کتابی با عنوان (نقد و تحقیق جنگ ایران و عراق) پس از جنگ دوم خلیج فارس، مطالعه ای توسط کارشناسان و محققان در عراق انجام شد و گزارشی در مورد عراق به سازمان ملل ارائه شد که در آن 207 شرکت بین المللی از آمریکا، روسیه و آرژانتین به تسلیح عراق اشاره کردند. از جملە (آلمان، اسپانیا، ایتالیا، بریتانیا، برزیل، بلژیک، جرسی، فرانسه، ژاپن، هند، هلند، موناکو، مصر، لهستان، سوئد، سوئیس و یونان).

رولف ایکیوس، رئیس اسبق بازرسان سازمان ملل در عراق هم در جایی اعلام کرده که شورای امنیت در سال 1993 از بازرسان سازمان ملل متحد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته بود که هویت این شرکت‌ها را افشا نکنند. کە 90 درصد آنها اروپایی، آمریکایی بودند، در حالی که 10 درصد بقیه از کشورهای دیگر بودند. به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شواهد در تأیید همکاری شرکت‌های غربی با برنامه‌ تسلیحات شیمیایی عراق، می‌توان به محاکمه‌ فرانس فان آنرات در دادگاه‌های هلند در سال 2004 اشاره کرد. دادگاه به‌‌­واسطه‌ فروش چندین هزار تن مواد اولیة‌ تولید گازهای خردل و اعصاب از سوی فان آنرات به عراق در دهه‌ 1980، جرائم منتسب به وی (شامل معاونت در جنایت جنگی و معاونت در نسل‌کشی) را محرز دانست.

همچنین شورای امنیت سازمان ملل متحد با استناد به همین گزارش‌ها و گزارش‌های دیگر، با صدور قطعنامه‌ 612 (مورخ 9 مه 1988) و قطعنامه‌620 (مورخ 26 اوت 1988)، عمیقاً از یافته‌های هیئت‌‌های کارشناسی دائر بر استفادة عراق از تسلیحات شیمیایی ابراز نگرانی کرده و این امر را به‌شدت محکوم کرده است.

دادەها و اطلاعات دربارە حملات شیمیایی به مناطق کردستان – 1988 

1. در تاریخ 25/2/1988 روستاهای سرگلو، یاخسمر، هلدن و گویزیلە در استان سلیمانی بمباران شد.
ده ها نفر مجروح  شیمیایی شدند.
2. در تاریخ 26/2/1988در استان سلیمانی همان منطقه و روستاهای (سرگلو، یاخسمر، هلدن، گویزیلە) بمباران شیمیایی شد که 8 نفر شهید و 201 نفر زخمی شدند.

3. در تاریخ 27/02/1988در استان سلیمانی روستاهای (تکیه، بلکجار، بلخە، گومتە) در منطقه قرەداغ توسط هواپیماهای جنگی رژیم که تعداد آنها به 6 فروند هواپیما می‌رسید.
بمباران شیمیایی شدند و 40 پیشمرگه مجروح و دو تن از آنها شهید شدند

4. در تاریخ 16/3/1988بخش حلبچه و شهرها و روستاهای اطراف آن با سلاح شیمیایی بمباران شد (5000 نفر شهید شدند) و 10000 نفر زخمی و آواره ایران شدند.

5. در تاریخ 22/3/1988در استان سلیمانی منطقه قرەداغ روستای (سیوسینان)
رژیم از روستای کانی سرد نزدیک بە دربندیخان روستای سیوسینان را با راکت و سلاح شیمیایی (سارین و تابون) بمباران کرد که در نتیجه آن 68 غیرنظامی از جمله زنان، کودکان و سالمندان کشته شدند و صدها نفر زخمی شدند.
6. در تاریخ 23/3/1988 روستاهای منطقه قرەداغ (دوکان، دوکرو، ولیان، جافران) با سلاح  شیمیایی بمباران شد.
7. در تاریخ 23/3/1988 روستای شاناخسه در منطقه شارباژیر در استان سلیمانی مورد بمباران شیمیایی قرار گرفت که 22 پیشمرگه شهید و بیش از 720 نفر از مردم عادی و پیشمرگه مجروح شدند.
8. در تاریخ 24/3/1988 در استان سلیمانی، روستای بلکجار در منطقه قرەداغ را با سلاح های شیمیایی گاز اعصاب بمباران کردند.
9. در تاریخ 3/5/1988 در استان سلیمانی روستاهای گوپ تپە، عسکر، چمی ریزان، شونکا، ماهیله، سدی، چنار، شیخان، گل شیر، حاجی ژیرا برا، کوچبلاخ، زرزی، کلیسە،  بمباران شیمیایی شد که در نتیجه آن 200 نفر جان باختند.  و صدها نفر دیگر مجروح شدند. رژیم بعث روز بعد روستاها را با خاک یکسان کرد.

10. در 15/5/1988 استان اربیل روستاهای (کاموساک، اسپیندارە، علیاوا، برکه، کواکیان، حریر، سماقولی، ملوک) بمباران شیمیایی شدند که در این حمله صدها نفر مجروح شدند.
11. از تاریخ 15 تا 18 مە 1988 بە بعد روستاهای ورە، گلان و بوته در استان سلیمانی/رانیه بمباران شیمیایی شدند که در روستای وره 36 نفر  از اهالی روستا بە طرز هۆڵناکی بر اثر سلاح های شیمیایی جان باختندو بیش از 35 نفر زخمی شدند.
  در روستای بوته بە قرارگاە  کوملە زحمتکشان  حملە شیمیایی شد و  23  پیشمرگه کومله زحمتکشان/ کردستان شهید و بیش از 60 پیشمرگه دیگر زخمی شدند.
12. در تاریخ   20/7/1988  حمله شیمیایی به روستاهای سرو چاوه، سماقولی، گناو، شارستین، خطه، دراش، بالیسان، نازنین و گروان در استان اربیل شد.

13. در تاریخ 31/7/1988 روستاهای سماقولی، بالیسان، هیران و گروان در استان اربیل بمباران شیمیایی شد که در نتیجه آن 5 نفر جان باختند و چند تن دیگر مجروح شدند.
14.  در تاریخ 2/8/1988 روستاهای آری، سیرو، زروا، هدن، ککلە، خیرزوکا، خروان و بلە در استان اربیل بمباران شیمیایی شد که 6 پیشمرگه شهید و 117 نفر دیگر از اهالی روستاها مجروح شدند.

15. در تاریخ 24/8/1988  کوه گارا و روستای زیویشکان در استان دهوک بمباران شیمیایی شد که در نتیجه آن 10 پیشمرگه کشته شدند.
16. در تاریخ 25/8/1988 مرحله هشتم و پایانی عملیات انفال در استان دهوک آغاز و  بمباران شیمیایی در منطەی آمیدی  و برواری بالا و روستاهای ورمیلی، باپیری، گراگووا، هیسی، اکمالا، آساهی، باز، میسکا، توشمبیک و میرگا چیا، کانی بەلاڤ، برجینی، تویکا، بمباران شیمیایی شدند. در این حملەی شیمیایی  75 نفر جان باختند و 75 نفر مجروح شدند.
17. در تاریخ 25/8/1988 در استان دهوک مناطق آمیدی، بالای کوە گارا و روستاهای (اکمالا، کری، بالتی، باواکا، برکاوری، گرکا، کولینک، ردینیا، سارکی، زوکا، شیرانه، بلجانی، بانه) بمباران شیمیایی شدند یک نفر کشته و 40 زخمی شدند. در همین یورش بیش از 46 روستا در منطقه آمیدی با خاک یکسان شد.
18. در تاریخ 25/8/1367  استان دهوک، منطقە آمیدی و برواری پایین،  روستاهای  اسپینداری و سواری بمباران شیمیایی شدند.
19. در تاریخ 25/8/1988 روستاهای کانیا، بسکه، آوکا و بیمنانش در استان دهوک در منطقە آمیدی بمباران شیمیایی شد.
20. در تاریخ 25/8/1367 در استان دهوک روستاهای (پریسە، جزگیره، چمچالی، چمشرتی، چم رباطکی، میروکی، بلمباس) بمباران شیمیایی شد و چند نفر مجروح شدند.
21. در تاریخ 25/8/1988 روستاهای تویکا، بلیجان و زرهوا در استان دهوک بمباران شیمیایی شد که منجر به کشته شدن 14 نفر و زخمی شدن 15 نفر گردید.
22. در تاریخ 25/8/1988 روستاهای برجینی، درگله شیخه، زینوا و دبانکه در استان دهوک بمباران  شیمیایی شدند که در نتیجه چندین نفر زخمی شدند.
23. در تاریخ 25/8/1988 در استان اربیل مناطق (بروژ، بارزان، مزوری بالا) بمباران شیمیایی شد.
24. در تاریخ 25/8/1988 روستاهای هیران و نازنین در استان اربیل بمباران شیمیایی شدند  ولی از خسارت اطلاعی در دست نیست .
25. در تاریخ 25/8/1367 روستاهای خطه و ورته برای آخرین بار بمباران  شیمیایی شد که تلفات آن مشخص نیست.
26. در تاریخ 26/8/1988 در استان دهوک (سری آمیدی، اسپر، سینیا، نروا، خاراگل کوجرزکا، خراب، زوا، برچی، کانی، دیری، درگنی، سیری، اسکیری، سرکلی، فیرستک، چیارشک) کران بمباران شیمیایی شدند. ، تلفات ناشناس
27. در تاریخ 27/8/1988 بمباران شیمیایی در منطقه زی روشین در استان اربیل/ مزوری بالا انجام شد.
28. در تاریخ 28/8/1988 روستاهای شیوی، هیتوت، کانیا پینک، باشی، سرنی، گارا، گرو، باوانکه، زوا و گلی کوتکه در بادینان/نیروا و ریکان بمباران شیمیایی شدند که تعداد تلفات آن مشخص نیست.
29. در تاریخ 29/8/1988 در حمله شیمیایی به روستاهای بازی و گلی بازی در منطقه برواری بالا در استان دهوک، 2980 نفر کشته و صدها نفر مجروح شدند.
30. در 29/8/1988 روستای بانکه در استان دهوک بمباران  شیمیایی شد که بیش از 1000 جان باختند و صدها مجروح برجای گذاشت.

دادەها و اطلاعات دربارە حملات شیمیایی به مناطق کردستان شرقی(ایران)

1. در تاریخ 3/9/1988 روستای قلاجه در استان سنندج با گاز خردل بمباران شد که سه نفر جان باختند و بیش از 30 نفر مجروح شدند.
2. در تاریخ 17/3/1988بر اثر حمله شیمیایی به روستای نودشا در منطقه هورامان استان کرمانشاه، 104 نفر کشته و بیش از 700 نفر مجروح شدند.
همچنین برای بار دوم در تاریخ 24/3/1988 و برای سومین بار در 2/4/1 بمباران شیمیایی شد. یک هیئت سازمان ملل برای بررسی و اثبات استفاده از سلاح های شیمیایی خردل از شهر بازدید کرد.
3. رژیم در تاریخ 17/3/1988بار دیگر به روستاهای درناخی، زکریا، جاده بین دزلی و بیکاره در استان سنندج که 
 راه اصلی آوارگان حلبچه، هورامانی و سایر مناطق بود  بار دیگر حمله  شیمیایی کرد . کە چندین نفر مجروح و یک نفر شهید شد
4. در 22/3/1988 روستاهای نژمارو بالک، و داگاشیخان در حوالی مریوان بمباران شیمیایی شدند که در نتیجه آن 300 نفر جان باختندو صدها نفر زخمی شدند.  قوربانیان در قبرستان روستای چور به خاک سپرده شده اند.

5. در تاریخ 22/7/1367 بمباران شیمیایی در منطقه دالاهو روستای زرده از توابع کرمانشاه انجام شد که بر اثر آن 320 نفر جان باختند و حدود 1000 نفر مجروح شدند.