گورهای دسته جمعی

گورهای دسته جمعی از منظر تاریخی

گور دسته جمعی گوری است که شامل چندین جسد انسان است که ممکن است قبل از دفن شناسایی شود یا نباشد. سازمان ملل متحد گور دسته جمعی جنایی را به عنوان محل دفن شامل سه قربانی یا بیشتر  تعریف کرده است. گورهای دسته جمعی معمولاً پس از مرگ یا کشته شدن بسیاری از افراد ایجاد می شوند و تمایل به دفن سریع اجساد برای نگرانی های بهداشتی وجود دارد. اگرچه گورهای دسته جمعی می توانند در درگیری های بزرگ مانند جنگ و جنایت و جینۆساید مورد استفاده قرار گیرند کە مبحث مورد نطر ماست.

گورهای دسته جمعی در طول تاریخ نشانه های قدرتمند و غم انگیز وقایع غم انگیز و فلاکت بار جنایتکارانه فراموش نشدنی هستند.این گورها نه تنها شامل اجساد قربانیان، بلکه داستان های فردی کشته شدگان جنگ، قتل عام، نسل کشی یا بلایای طبیعی و بیماری های همه گیر مانند طاعون در گذشته نیز می باشد.

به طور کلی، طبق زمانبندی، گورهای دسته جمعی مراحل زیر را طی کرده اند:

1. تمدن های باستانی: اولین گورهای دسته جمعی به تمدن های باستانی باز می گردد. در بسیاری از جوامع باستانی، تدفین دسته جمعی در نتیجه دفن پادشاهان و همه کسانی که همراه آنها بودند به عنوان وفاداری و همچنین وقوع جنگ ها یا بلایای طبیعی و اپیدمی های گسترده بود. مطالعات باستان شناسی چنین گورهایی را پیدا کرده است که نشان از درگیری ها و بحران های گذشته دارد.

2. قرون وسطی: شیوع بیماری، به ویژه مرگ سیاه، در قرن چهاردهم منجر به صدها گور دسته جمعی شد. گسترش سریع بیماری و تعداد بالای تلفات امکان دفن افراد را فراهم کرد.

3. جنگ های جهانی: دو جنگ جهانی در قرن بیستم شاهد سطح بی سابقه ای از خشونت بود که منجر به هزاران گور دسته جمعی شد. این تغییرات اغلب نتیجه کشتارهای دسته جمعی یا اردوگاه های دسته جمعی و اردوگاه های نظامی بود. مانند نسل کشی ارامنه در جنگ جهانی اول و و هولوکاست یهودیان در جنگ جهانی دووم نمونە بارز آن است.

4. کشتار جمعی: از آغاز تا پایان قرن بیستم، قرن بیستم شاهد بسیاری از جنایات نسل کشی، ضد بشری و جنایات جنگی بود که گروه های ملی یا قومی و مذهبی را هدف قرار دادند. به عنوان مثال می توان به نسل کشی ارامنه، هولوکاست یهودیان، رواندا، مردم کرد در کردستان عراق، بوسنی و هرزگوین اشاره کرد که گورهای دسته جمعی این جنایات به عنوان شواهدی قوی و تلخ از جنایات انجام شده ذکر شده است.

5. جنگ‌های داخلی و دیکتاتوری‌ها: در قرن بیستم، گورهای دسته‌جمعی در مناطقی یافت شده است که تحت تأثیر مقاومت در برابر نقض حقوق بشر و درگیری‌ها یا ناآرامی‌های داخلی، جایی که غیرنظامیان، از جمله زنان و کودکان، نسل‌کشی شده‌اند، مانند جنگهای داخلی اسپانیا، بالکان، به‌ویژه در بوسنی. و هرزگوین هر چهار بخش کردستان.

گورهای دسته جمعی فقط محل دفن نیستند. آنها نمادهای حافظه جمعی هستند و اغلب به نقاط کانونی برای بزرگداشت و تأمل تبدیل می شوند. در حالی که سیاه ترین لحظات بشریت را به نمایش می گذارند، بر اهمیت درک تاریخ گذشته برای جلوگیری از تکرار آن جنایات گذشته تأکید می کنند.

گورهای دسته‌جمعی در عراق:

آشکارسازی نسل‌کشی از طریق کشف صدها گور دسته‌جمعی بلافاصله پس از آزادسازی عراق و سقوط دیکتاتوری بعثی باعث شد که عراق در چندین مجله و روزنامه محلی و بین‌المللی به عنوان «مادر گورهای دسته‌جمعی» نامیده شود. اولین گور دسته‌جمعی در ۴ آوریل ۲۰۰۳ کشف شد. تا ۲۶ ژوئن ۲۰۰۳، تعداد گورهای دسته‌جمعی به ۴۰ رسید. تا ۲۴ ژوئیه ۲۰۰۳، این عدد به ۱۷۶ گور دسته‌جمعی افزایش یافت. در حال حاضر، ۳۰۱ گور دسته‌جمعی در ۱۰۰ سایت در سراسر استان‌های عراق وجود دارد که ۸۰٪ آنها در مناطق مرکزی و جنوبی متمرکز شده‌اند.
پس از قیام کردها در سال ۱۹۹۱، ده‌ها گور دسته‌جمعی کشف شدند، از جمله قربانیان حملات شیمیایی در شیخ وسان و بالیسان، که در گورستان کارخانه آسفالت اربیل قرار دارند. حتی ۲۰ سال پس از سقوط رژیم بعث، جستجو برای گورهای دسته‌جمعی در عراق ادامه دارد، که شامل شهروندان کرد و عراقی بی‌گناهی است که رژیم وحشی بعث به دنبال نابودی آنها بود. نیروهای ائتلاف یک گور دسته‌جمعی را که به تاریخ ۴ آوریل ۲۰۰۳، پنج روز قبل از سقوط رژیم در شهر مدائن، جنوب شرقی بغداد برمی‌گردد، کشف کردند، طبق آرشیو وزارت حقوق بشر عراق.
صدام حسین و همکارانش، که به عنوان دیکتاتورهای قرن شناخته می‌شوند، افراد بی‌گناه را کشتند، ناپدید کردند و در گورهای دسته‌جمعی در کردستان و جنوب دفن کردند. هزاران مادر غمگین منتظر پسران خود بودند و هنوز به دنبال بستگان خود هستند. من اغلب تعجب کرده‌ام که چگونه مردم می‌توانند در سرزمینی که صدها گور دسته‌جمعی افراد بی‌گناه زیر آن دفن شده‌اند، به آرامش زندگی کنند و بخوابند. جامعه بین‌المللی، به ویژه سازمان ملل و سازمان‌های حقوق بشری، در قبال این گورهای دسته‌جمعی در عراق سکوت کردند و به رسمیت شناختن این به عنوان یک نسل‌کشی جهانی را نادیده گرفتند.

تعریف گور دسته‌جمعی:

بر اساس تعریف عمومی و بین‌المللی و قانون گورهای دسته‌جمعی عراق شماره ۵ سال ۲۰۰۶، هر گوری که بیش از یک جسد داشته باشد، به عنوان گور دسته‌جمعی در نظر گرفته می‌شود. بسیاری از آنها بدون آزمایش DNA قابل شناسایی نیستند.

قربانیان گورهای دسته جمعی

بر اساس گزارش بخش حقوق بشر (CPA)،سلطە ائتلاف موقت  همه قربانیان گورهای دسته جمعی در طول حکمرانی رژیم بعث، بسیاری از کردها، عرب ها، جوامع مذهبی و سایر اقوام عراق قتل عام و نسل کشی شدند. روش  غیرانسانی و وحشیانه سرنوشت آنها در گورهای دسته جمعی نهفته است. که برخلاف اصول حقوق بشر، کنوانسیون منع نسل کشی و پروتکل ژنو است.قربانیان به شرح زیر طبقه بندی می شوند:

1. قربانیان نسل کشی کردهای پهلوی (فیلی) – 1980
2. قربانیان نسل کشی بارزانی ها -1983
3. قربانیان بمباران شیمیایی کردستان- 1988-1987
4. قربانیان حمله شیمیایی به حلبچه -1988
5. قربانیان  نسل کشی انفال -1988
6. قربانیان قیام مردم کردستان و قیام شعبانیه شیعه -1991.
7. زندانیان و بازداشت شدگان سیاسی. 1968 -2003
8. اسیران جنگی بین عراق و ایران -1980-1988
9. اسرای اشغال کویت 1990-1991
10. اقلیتهای مذهبی  و قومی
11. مصریان گمشده.

بیشتر سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر قبل از سقوط رژیم بعث عراق در گزارش  سالانە بطور واضح ، موارد نقض حقوق بشر را به طور جامع ذکر نمیکردند و تعداد ناپدید شدن‌ها در عراق را به دلایل دیگری مانند جنگ ایران و عراق نسبت میدادند. اما پس از سقوط رژیم  همان سازمانها و نهادها بعد از کشف گورهای دسته جمعی، این ارقام ده ها برابر افزایش دادند. به عنوان مثال، طبق گزارش کمیته بین المللی صلیب سرخ اعلام کرد از سال 1979 تا زمان سقوط رژیم، 1.3 میلیون نفر در عراق مفقود شدە اعلام کرد، که بسیاری از آنها در گورهای دسته جمعی هستند.
علاوه بر اسناد  نسل کشی موجود، گورهای دسته جمعی به عنوان مدرکی قوی و افراد شاهد ماجرا که تا زمان سقوط رژیم بعث جرأت افشای حقیقت را نداشتند، دو دلیل قدرتمند برای محاکمه عاملان بودند.