نسل‌کشی بوسنی (۱۹۹۲–۱۹۹۵)

پیش‌زمینه تاریخی

پس از فروپاشی یوگسلاوی، بوسنی و هرزگوین در ۳ مارس ۱۹۹۲ استقلال خود را اعلام کرد. این کشور با جمعیتی متشکل از بوسنیایی‌های مسلمان (۴۴٪)، صرب‌ها (۳۱٪) و کروات‌ها (۱۷٪) به صحنهٔ درگیری‌های قومی تبدیل شد. صرب‌های بوسنی با حمایت ارتش یوگسلاوی، عملیات نظامی برای تصرف مناطق استراتژیک و پاک‌سازی قومی آغاز کردند.

عملیات پاک‌سازی قومی

در طول جنگ، نیروهای صرب بوسنی به پاک‌سازی قومی علیه بوسنیایی‌ها و کروات‌ها پرداختند. این عملیات شامل قتل، تجاوز، شکنجه و تبعید اجباری بود. تخمین زده می‌شود که حدود ۱۰۰٬۰۰۰ نفر کشته و بیش از ۲ میلیون نفر آواره شدند.

کشتار سربرنیتسا

در ژوئیه ۱۹۹۵، نیروهای صرب بوسنی به فرماندهی ژنرال راتکو ملادیچ وارد منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ سازمان ملل در سربرنیتسا شدند. در طی چند روز، بیش از ۸٬۰۰۰ مرد و پسر مسلمان بوسنیایی اعدام و بیش از ۲۰٬۰۰۰ غیرنظامی تبعید شدند. این کشتار به عنوان بزرگ‌ترین نسل‌کشی در اروپا پس از هولوکاست شناخته می‌شود.

واکنش بین‌المللی و دادگاه‌های کیفری

در پاسخ به این جنایات، شورای امنیت سازمان ملل در سال ۱۹۹۳ دادگاه کیفری بین‌المللی برای یوگسلاوی سابق (ICTY) را تأسیس کرد. این دادگاه افرادی مانند رادوان کاراجیچ و راتکو ملادیچ را به جرم نسل‌کشی و جنایات علیه بشریت محکوم کرد.

توافق‌نامه دیتون

جنگ بوسنی در دسامبر ۱۹۹۵ با امضای توافق‌نامه دیتون پایان یافت. این توافق‌نامه ساختار سیاسی جدیدی برای بوسنی و هرزگوین تعیین کرد که شامل دو نهاد اصلی: فدراسیون بوسنی و هرزگوین و جمهوری صربسکا بود. در ادامه، اطلاعات تکمیلی دربارهٔ گورهای دسته‌جمعی، مرکز شناسایی DNA و دادگاه‌های بین‌المللی مرتبط با نسل‌کشی بوسنی ارائه می‌شود:

مرکز بین‌المللی افراد مفقود (ICMP) و شناسایی DNA

مرکز بین‌المللی افراد مفقود (ICMP) نقش حیاتی در شناسایی قربانیان نسل‌کشی بوسنی ایفا کرده است. این مرکز با جمع‌آوری نمونه‌های خون از خانواده‌های مفقودین و تطبیق آن‌ها با DNA استخراج‌شده از بقایای انسانی در گورهای دسته‌جمعی، توانسته است بیش از ۷۰٪ از ۴۰٬۰۰۰ فرد مفقودشده را شناسایی کند. به‌ویژه در مورد کشتار سربرنیتسا، بیش از ۷٬۰۰۰ قربانی از طریق این روش شناسایی شده‌اند.

گورهای دسته‌جمعی و تلاش برای پنهان‌سازی جنایات

پس از کشتار سربرنیتسا در ژوئیه ۱۹۹۵، نیروهای صرب بوسنی برای پنهان‌سازی جنایات خود، اجساد قربانیان را از گورهای اولیه خارج کرده و به گورهای ثانویه و ثالثیه منتقل کردند. این اقدام باعث تجزیه و پراکندگی بقایای انسانی شد، به‌طوری‌که در برخی موارد، بقایای یک فرد در چندین گور متفاوت یافت شد. با این حال، فناوری پیشرفته DNA توانست این بقایا را به‌درستی شناسایی و به خانواده‌ها بازگرداند.

دادگا کیفر بین‌المللی برای یوگسلاوی سابق (ICTY)

در پاسخ به جنایات جنگی در بوسنی، شورای امنیت سازمان ملل در سال ۱۹۹۳ دادگاه کیفری بین‌المللی برای یوگسلاوی سابق (ICTY) را تأسیس کرد. این دادگاه مسئول بررسی و محاکمه افرادی بود که در جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت و نسل‌کشی نقش داشتند. از جمله مهم‌ترین محکومان این دادگاه می‌توان به رادوان کاراجیچ و راتکو ملادیچ اشاره کرد که به جرم نسل‌کشی و جنایات علیه بشریت محکوم شدند.

منابع برای مطالعه بیشتر

ICMP: شناسایی قربانیان نسل‌کشی بوسنی از طریق DNA

دادگاه کیفری بین‌المللی برای یوگسلاوی سابق (ICTY)

مستند: نسل‌کشی سربرنیتسا – جایی برای انکار نیست

موزه یادبود هولوکاست ایالات متحده: Bosnia and Herzegovina, 1992–1995

دانشنامه بریتانیکا: Srebrenica genocide

موزه هولوکاست مونترال: The Bosnian Genocide

ویکی‌پدیا: Bosnian genocide

تاریخچه جنگ بوسنی: Bosnian War