گەورەترین وكاریگەرترین چەك كەبەدەست رژێمی عێراقەوە بوبێت بۆ ئەوەی دەنگی كوردی پێ خنکاندبی و بۆ لەناوی بردنیان چەكی كیمیایی بووە، كەبەپێی پرۆتۆکۆڵی نێودەوڵەتی ژنیف كە لە ساڵی 1925 دەرچووە. بەکار هێنانی چەکی کیمیایی قەدەغە کراوە . سەرەڕای ئەوەی عێراق لە ساڵی ١٩٣١ پرۆتۆکۆڵی ژنێفی ئیمزا کردوە و پابەندبوونی خۆی بە مەرج پێوە ڕاگەیاندووە.
بەڵام دەوڵەتی عێراق هەروەك چۆن هەموو كاتێك بڕیارەكانی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی پێشێل كردووەو هیچ گوێی پێنەداون لەومەسەلەیەشدا (كیمیاباران) بەهەمان شێوە گوێی بەهیچ پرانسیپ‌و بنەمایەکی نێودەوڵەتی نەداوەو لەئەنجامدانی كارو كردەوە دڕندەكانی دژ بە گەلی کوردستان بەبێ گوێدان بە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی‌و مرۆڤایەتی درێغی نەكردووە.
تەنانەت دەسەڵاتداران‌و گەورە بەرپرسانی ئەم رژێمە لەگفتوگۆو لێداوانەكانیشیان نكۆڵیان لەبەكارهێنانی ئەم چەكە نەكردۆتەوەو بەڵكو شەرعیەتیان بەبەكارهێنانی چەكی گەورەترو زیاتر كاولكارتر داوە.
بەكار هینانی چەكی كیمیایی لە لایەن رژیمی بەعسی عێراق بە پێی بەڵگەنامەكان دەگەرێتەوە بۆ سەرەتایی دەست پێ كردنی شەری نیوان عێراق و ئێران رژێمی بەعس لە ساڵانی ١٩٨٣ و ١٩٨٧ و ١٩٨٨ لە دژی خەلکی مەدەنی لە شار و شاورچکە و گوندەکانی لە کوردستانی عێراق و ئێران بەکار هێناوە بۆ نمونە هەڵەبجە و سەرگەلۆ و بەر گەلۆ و جبل گوجار و ماوت و جافەران و سیرکو ،بلی مەلەکان و هەلەدن یاخسەمەر شێخ وەسان و دۆڵی بالیسان، دۆڵی جافایەتی و شارباژێر ، سەرکۆڵ، قەرەداخ، سێکانیان، گۆپتەپە و عەسکەر ، سێوسینان، ورتێ ، بادینان و زۆر ناوچەی تر…
هەروەها لە ئێران لە شارەکانی کوردستان وەک سەردەشت و مەریوان و بۆکان و کرمانشای بە چەکی کیمیایی کیمیاباران کرد.
بە پێی ئامارەکان رژێمی بەعس لە ماوەی ئەو ساڵانە شەش هەزار بۆمبی کیمیایی ٢٨٥ جار بەکاری هێناوە و بە هەزاران کەس شەهید و قوربانی و بریندار بوون.
